د هرات کنسرټ، په افغانستان کې د ماډرنیټي (عصریتوب) اخلاقي تشه

د هرات کنسرټ، په افغانستان کې د ماډرنیټي (عصریتوب) اخلاقي تشه  

حنان حبیبزی

پیلیزه  

د سې شنبې په وروستیو ساعتونو کې د اطلاعاتو او کولتور وزیر مخدوم رهین د سندرغاړي شفیق مرید دکنسرټ د لغوه کیدو لامل امنیتي ستونزه وښوده، او په دې توګه يې هغو ادعاؤ ته د پای ټکی کیښود چې د سیمې یووتلی مذهبي عالم يې د لغوه کولو  اصلي لامل بلل کیده. که د کنسرټ پر سر د راپورته شوي بحث د پایته رسولو لپاره د رهین وینا تشه رسمي پلمه وبولو، او پرځای يې هغه ادعاوې ومنو چې دسیمه ییز عالم مولوي مجیب الرحمان په ضد د ډله ییزو او ټولنیزو رسنیو(فیسبوک) په متنونو کې ولیدل شوې، چې ګویا، ''د یو ملاامام د اعتراض په ترڅ کې چارواکو د شفیق مرید کنسرټ لغوه کړ''، بیا دا اړینه ده چې دې حقیقت ته پام واړو چې د مذهبي علماوو اغیز پر افغاني ټولنه ترکومه بریده پراخ دی. 

  که دا خبرې نه وي، ولې حکومتي چارواکي په دې مجبوریږي چې پلان شوی کنسرټ لغوه کړي. که دا نه وي، بیا ددې مسالې بل اړخ ته ګورو، هغه داچې، دغه پرمختګ د سیمه ییز حکومت د وړتیا ښودنه کوي چې نشي کولای ددغسې مراسمو امنیت ټینګ کړي. دلته پوښتنه ولاړیږي، کله چې، حکومتي چارواکي نشي کولای چې ښاغلي مرید ته د بشپړ امنیت ډاډ ورکړي ، بیا په اصطلاح د مدني ټولنې یو شمیر مدعیان ولې دا ټوله پړه پر مذهبي عالم اچوي؟ 

هسې خود مولوي مجیب الرحمان کمپاین کومه نوې خبره نه ده، د څو کلونو راهیسې د موسیقۍ په ضد فعالیت کوي او پخپلو ویناوو کې له خلکو غواړي چې د موسیقۍ اوریدل پریږدي. ''هرڅه چې په قران او په حدیثو کې حرام بلل شوي دي، زرګونو ښیګڼې لري، کله چې موږ وايو موږ مسلمان یو، په ټوله مانا باید په اسلام کې شامل شو. عبدالله ابن عمر چې اسلام قبول کړ، کله چې به دشپیلۍ دغږ ترڅنګ تیریده ګوتې به يې په غوږونو کې دننه کړې چې د شپیلۍ غږ وا نؤري. سبحان الله، څومره کلک مسلمانان وو، ددوی په برکت موږ ته دین راورسید. داهیڅ امکان نه لري چې یو څوک دې هم شهید شي، هم غازي شي، هم دې دغنیمت مال ترلاسه کړي او هم سلامت کورته راشي. زموږ مسلماني، هغه مسلمان چې هم سود وخوري، هم قمار ووهيي، هم موسیقۍ ته غوږ وباسي، هم په لاو لعب بوخت وي، او هم ووايي چې جنت ښه ځای دی، ایا دا امکان لري؟''، (رحمان، 2010). 

دا ډیره مهمه ده چې د خپل ولس او ټولنې فکري لیدلوری درک کړو، خو دافغانستان په څیر په یو دودپاله مذهبي هیواد کې ددغسې جنجالي مسالو د وړاندې کولو پرمهال د رسنیو په متن کې د مسلکي چلند پر ځای 'ولولیز' هغه وښوده چې ډیری غبرګونونه د اسلامي ایډیالوژۍ په ضد ولاړ وو. د مولوي مجیب الرحمان په وړاندې له سپکاوي ډکې ژبې کارول ددې مسالې څرګند ثبوت دی چې د حالاتو په اړه ددیني غبرګون په وړاندې په هغو کړیو کې زغم پایته رسیدلی چې دوینا د ازادۍ او مدني ټولنېدعوا لري. خو ستونزه داده چې د یو مذهبي عالم په توګه، د مولوي مجیب الرحمان په څیر خلک دا خپله  دنده/ حق/ مسولیت بولي چې ددغسې کنسرټونو په اړه خپل نظر ورکړي. 

کله چې رسنیو د ناڅرګندو مدني ټولنو او د موسیقۍ د مینه والو له خولې دغه مولوي پړ وباله، د اطلاعاتو او کولتور وزیر بې له ځنډه دکنسرټ لغوه کول امنیتي ستونزه وبلله، ''په دې وروستیو اونیو کې هرات ددوه بریدونو شاهد وو. .... دا مساله یوازې د احتمالي تلفاتو دمخنیوي لپاره رامنځته شوې او دهمدې لپاره داکنسرټ لغوه شو''.  کله چې، درسنیو دودیزه خبري سرچینه (د وزیر په کچه دولتي چارواکی)  ددې پخلی کوي چې ستونزه امنیتي ده،  بیا د یوچاپه شخصیت، چلند او پوهې باندې بریدونه له شخصي عقدې او احساساتو پرته بل څه کیدای شي. 

د مولوي په وړاندې د''آواز پای استبداد جهالت''، ''یکعده روحانی بیسواد'' ، ''تاریک اندیش'' د سپکونکو لفظونو کارونه ښيي چې د مدني ټولنې مدعیان لا ډیر کلونه مخکې لری چې مدني چلند زده کړي. ددغسې ژبې کارولو له افراط ورهاخوا غیري اخلاقي چلند بڼه غوره کړه، او ددغسې مسالو دوام په افغاني ټولنه کې د ستونزو د اواري پرځای نورې ستونزې زیږوي. مذهبي مشران خپل اسلامي دلایل لري، او له دلایلويې انکار د هغوی اسلامي عقیدې ته زیان ګڼل کېږي. په داسې حالاتو کې، باید ددغو روشن فکرانو منځلاری چلند زده وي، خو د مسلکي تشې ترڅنګ نورې جدي ننګونې دي چې په افغانستان کې يې د مسالو د اواري مخه ډب کړې ده. مدني ټولنه، ډیموکراسي، موسیقي ته لاسرسئ، ددین په وړاندې دریدل او دیته ورته نورې پدیدې د ماډرنیټي یا عصریتوب د بهیرعقاید دي چې له سیاسي چارو څخه د مذهب د لیرې کولو لپاره په کار اچول کېږي. 

ماډرنیټي څه ده

 ''دحاکم اقتصاد په توګه د پانګوالۍ پورته کیدنه، د سیاسي ادارې او عمل د پرمختیا لپاره ملت جوړونه، پر فکر او پوهې د مذهبي انحصار پایته رسونه،  کولتوري ټوټه کیدنه [د بهرني کولتور خپلولو ته چمتو کیدنه ] او کولتوري بریالیتوب لپاره لاس و پښې وهونه چې هلته مخالف افکار د ځای نیونې او کنټرول د ترلاسه کولو لپاره هڅه کوي''،(مورډاک، 1997: 53). د ماډرنیټي ټکی د عصریتوب لپاره غوره شوی دی چې په دې پېر کې فردي خپلواکي راد بره کېږي، دین له دولت څخه بیلیږي او دودونه تر نیوکو لاندې راځي. په دې توګه، افراد د فردي خپلواکۍ ادعا کوي او د مفکورو په زیږولو کې ونډه اخلي. افراد د فردي ازادۍ له څرنګوالي خبر، اوپه پوهنیزې او صنعتي پرمختیا کې ونډه اخلي.  

ددې لپاره چې د مذهب په وړاندې سیالي وکړئ شي د ټولنې غړو ته د انسان په لاس جوړ شوی بدیل وړاندیز کوي، او پر سوکالۍ او اقتصادي ټیکاو ټینګار کوي. ''دا هغه کولتوري او تاریخي پیر دی چې په اروپا کې يې له 1630کلونو څخه  تر1970کلونو پورې دوام وکړ او په 1980 او 1990 کلونو کې يې ځای پوسټ ماډرنیزم ونیوه. د ماډرنیټي پیر د 1789 کال دبشري حقونو په اعلامیه، همدا راز د فرانسې او امریکا په تاریخي پیښوکې په څرګند ډول لیدل کېږي''،(تامپسن، 1992: 227). 

د اتوني ګیډنز په وینا  ''ماډرنیټي څلور بنسټیز اړخونه لري: 

１.  کپیټالیزم

دمارکیټ لپاره د سوداګریزو توکو د تولید سیسټم چې په هغې کې ګومارل شوی کارګر هم یو سوداګریزتوکی دی. 

２.  صنعتي کیدنه

تولیدي لارې چارې دطبیعي بهیرلپاره د قدرت بي روحه سرچینه. 

３.  منظم اداري ځواک چې د څارنې له لارې تمرکز کوي

د مالوماتو کنټرول (هغه مالومات چې ددولت په ګټه وي افشا کوي، هغه چې يې په تاوان وي پټوي يې) او د دولت او اړوندو ادارو له خوا د ولسي خلکو د ورځینو فعالیتونو څارنه . 

４.  پوځي ځواک

ددولت په لاس د تاوتریخوالي د وسیلو [وسلو، شوبلو، الوتکو او نورو] مرکزي کول''،( 1992: 32). په انفرادي او ډله ییزه توګه، نړیوال ټولنپوهان د ماډرنیټي څلور نور بنسټيز پړاونه او برخې ښيي چې د یوې ټولني غړی يې له خپلولو روسته د مدني انسان ادعا کولای شي: 

     １.  علمي او ټیکنالوژیک پرمختګ

     ２.  شخصیتي  او اخلاقي پرمختګ

     ３.  سیاسي او اقتصادي پرمختګ

     ４.  فلسفي او ذهني پرمختګ 

ماډرن انسان باید ددې وړتیا ولري چې خپل مطالعات پراخ کړي او دخپل ځان لپاره د فکر کولو او مفکورو د جوړولو یوه اډانه وټاکي، او ددغې اډانې له مخې خپله پوهه او فکري لورئ غښتلی کړي. د انګلستان د کینګز پوهنتون استاد ډاکټر رای جکسن پخپل کتاب  ''د نیچې مهمې مفکورې'' کې د ماډرنیټي تعریف داسې وړاندې کوي: ''یو لفظ له ډیرو ماناوو سره، خو په عمومي توګه له پوهنیز بهیر سره مل د سیکولرزم پراخوالي ته ورګرځي"،(2008: 162). 

پایلیزه

د افغانستان په ټولنه کې چې اسلام د اکثریت عقیده ده، ماډرنیټي له غربي تعریف سره نشي کولای چې د بدیل په توګه د خلکو د قناعت وړ وګرځي. ددې لپاره چې دا بڼه د مذهب او واکمن پاړکي (سیکولر لږکۍ/ پوهنتوني اقلیت) ترمنځ د تاوتریخوالي لامل ګرځي. د مذهب د اغیزد پایته رسولو د کمپاین یو غړی د مدني، ډیموکراټیک او د عصري پوهې د خاوند په توګه باید د ماډرن انسان ټولې هغه ځانګړتیاوې ولري چې پورته يې یادونه وشوه. که دا تشه شته وي، بیا خو افغانستان دعصریتوب له پلوه د اروپا 1630 کلونو څخه هم شاته دی، او په داسې ابتدايي حالاتو کې د مذهب په وړاندې دریدل احمق توب دی. 

دې کې شک نشته چې افغانستان د تیرو څلورو لسیزو د جګړو له کبله د ژوند په ټولو اړخونو کې زیانونه ولیدل، او ډیری افغانانو ونشو کړی چې ښونځي ته ولاړ شي، له دې کبله ډیری خلک د ماډرنیټي ادعا هم نکوي. خو هغه څوک چې ادعا کوي له اخلاقي تشې سره مخامخ دي او دخپلې ادعا لپاره هیڅ ډول لاسته راړونه نه لري، ځکه چې، مذهبي اکثریت پر دوی تور لګوي چې دغیري مسلمانو هیوادونو د پوځي یرغلونو سبب ګرځيدلي دي، او پر عامو خلکو د خپلو عقایدو د تپلو لپاره يې یوځل د شوروي اتحاد د یرغل ملاتړ کړی، او اوس لګیا دي دامریکا د پوځي او مالي شتون او قدرت تر چتر لاندې ددین ضد مفکورې پر ولس تپي، .... له همدې ځایه د افغانانو ترمنځ د روستیو لسیزو جګړو د جرړه پیلیږي. 

 کله چې، ماډرنیټي ددین د اغیز پایته رسول غواړي، څرګنده شوه چې د مذهبي کنټرول پخلاف ده. دغسې مذهب هم ماډرنیټي د الحاد په لور یو ګام بولي. په دې ډول، ددین په ضد رامنځته کیدونکې پدیدې د مذهبي علماو له مخالفت سره مخامخ کېږي او مخالف لورئ ګڼل کېږي. خو ماډرن انسان له مذهبي انسان سره د سپکې او سپورې ژبې د کارولو له لارې استدلال نکوي، بلکې دپوهنیزو لارو چارو په مټ استدلال او د خپلو اخلاقو ښودنه کوي. 

نه افغانستان ته موسیقي نوې وارید شوې ده، او نه هم اسلام په دې هیواد کې کوم نوی دین دی، خو یوه د ماډرنیسټانو ترمنځ اخلاقي تشه شته چې ددین اوعصریتوب ترمنځ يې داسې سخت اختلاف ته لمن وهلې ده. د ماډرنیټي مدعیان (مکتبي/ پوهنتوني) د سیکولر ایډیالوژۍ په درلودلو سره تل په قدرت کې پاتې شوي او خپل قدرت يې په فزیکي او لفظي توګه د مذهب په ضد استعمال کړی دی. که نن، د تیرو څلویښتو کلونو پښتو/ پاړسي ادبیاتو منځپانګې ته مراجعه وکړئ،  نوهلته به په پرله پسې توګه د ملا/جومات او مذهب ضد متنونه، څه په شعر، څه په لنډو کیسو او نورو کې پیدا کړئ چې په یو نه یو ډول خلک د مذهب په ضد پاروي.  ملا یو بیرته پاتې ګوښه شوئ انسان معرفي کوي، جومات د شاتګ سمبول ګڼي. 

د نرمو اوزارو په توګه،  میخانه/ ساقي/ شراب، خوند اخیستنه او افراطي مینه (جنسي روږدیدنه) د ژوند د ښکلاوو په توګه معرفي کوي، او د سختو اوازارو(پوځ، پولیسو، محاکم او نورو) له لارې پر مذهبیانو فشار اچوی چې دا هرڅه ومني، کنه نو، مرګ یا زندان به يې ځای وي.  ددې هڅو بنسټیزه موخه داده چې مذهب څنډې ته شي او پرځای يې د انسان په لاس جوړ شوي قوانین مخته کړل شي. رسنیز صنعت  چې پریکړه کونکي اشخاص يې (لکه ایډیټران او لوړپوړي چمتو کونکي) د دولت او مدني ټولنې غړیتوب لري، دداسې طرحو په عملي کولو کې مرسته کوي، خپلو اوریدونکو/ لیدونکو او لوستونکي ته وايي 'که د زور په وړاندې په غاړه ایښودلو کې پاتې راغلې سخته سزا به درکول کېږي'. 

داسې پیغامونه کله ناکله مخامخ ورکول کېږي، او کله ناکله د مرګ ژوبلې د اعلانولو او د جګړې د تلفاتو د راپورولو له لارې، د بیلګې په توګه، ''تازه خبر: پلانکۍ دولتي سرچینې خبر ورکړ چې ددولت لسګونو مخالفین د ناټو په یو هوايي بمبار کې وژل شوي دي''، روسته بیا څرګنده شي چې وژل شوي ګرد ملکي خلک، ماشومان او ښځې وې، په دې ډول د خلکو ژوند له ګواښ سره مخامخ دی چې غوښتنو ته غاړه کېږدي. 

خلک، په ځانګړي ډول مذهبي عالمان په دې ښه پوهیږي، د همدې لپاره شعوري چلند کوي. مذهب ، جومات او مذهبي عالم (عقیده، د الله کور/ د عبادځای، د پیغمبر وارث) د مذهبي انسان لپاره د بریالیتوب په لور اصلي سرچیني دي، برعکس میخانه/ ساقي/ شراب او جنسي روږدیدنه ګناه. دوه معکوس فکرونه دغه شان په سیاسي، ټولنیزو او کولتوري چارو کې مخالف تګلوري لري.  ددې لپاره، په جګړه ځپلي افغانستان کې د مذهبي ارزښتونو او شخصیتونو سپکاوئ او په وړاندې يې لمسون د حل لار نه ده. 

اخځلیک 

تامپسن، ک. (1992) ماډرنیټي او ددې راتلونکی. د کولتوري پیژندګلوئ پوښتنه. اوډونکي. س، هال. ډ، هیلډ او ټ. مک ګریو. 223- 255 مخ. کیمبرج: دبلک وال مطبعه. 

جیکسن، ر.(2008) د نیچې مهمې مفکورې. متحد ایالات: د مک ګرو هیل مطبعه. 

رحمان، م. (2010) د موسیقۍ په اړه 3 (په لیکه)، دلته يې وګورئ <http://www.youtube.com/watch? v=subULgN0gQ s&fe ature=relmfu> دلاسرسي نیټه (22/08/2012). 

مورډاک، ګ. (1997) رسنیز مطالعات. د مواصلات او د ماډرنیټي اساسي قانون. اوډونکي. ټ، ؤسلیون او  و،  جیوکیس. 52 – 60 مخ .اګسفورډ: د اګسفورډ پوهنتون مطبعه. 

هیلډ، ډ. (1992) ماډرنیټي او ددې راتلونکی. لیبرلیزم، مارکیسزم او ډیموکراسي. اوډونکي. س، هال. ډ، هیلډ او ټ. مک ګریو. 14- 46 مخ. کیمبرج: دبلک وال مطبعه. 

دمزارشریف یوواټ د تهران او واشنګټن د انفارمیتکي جګړې په ټس کې

دمزارشریف یوواټ د تهران او واشنګټن د انفارمیتکي جګړې په ټس کې  

حنان حبیبزی

کله چې،  تیره اونۍ د نیمروز د خونړي برید په تور درې تنه ایرانیان ونیول شول، دې پوښتنې ته ځواب وموندل شو چې په افغانستان کې د واشنګټن او تهران ترمنځ مالوماتي یا انفارمیتکي جګړه پر پوځي جګړې بدله شوې ده. امریکا دغو شواهدو ته اړتیا لري چې دافغانستان خاوره د ایران په ضد د احتمالي بریدونو لپاره وکاروي. له دې مخکې، د کابل امنیتي څانګو له تهران سره د اړیکو په تور شکمن اشخاص نیولي، یايي لږ ترلږه ترڅارنې لاندې راوستي دي. دغه راز په امریکايي رسنیو کې د افغانستان او ایران ترمنځ د کړکیچ په اړه یو شمیر راپورونه د تهران په وړاندې د واشنګټن نیتونه ښيي. د بیلګې په توګه، د جولای پر 31 نیټه وال سټریټ ژورنال راپور ورکړ چې ''ایران افغان طالبانو ته اجازه ورکړه چې په زاهدان کې خپل دفتر پرانیزي''، هغه راپور چې نه ایراني چارواکو تاید کړی او نه هم د طالبانو اسلامي غورځنګ. 

 د وال سټریټ ژورنال دا راپور چې په کابل کې دامریکا په مشرۍ د نړیوالو ځواکونو له خولې چمتو شوی د تهران په ضد د مالوماتي یا انفارمیتکي جګړې په لور یو ګام دی چې د ایران په وړاندې د امریکا او اسرایلو په احتمالي برید کې دخپل ګاونډي پخلاف دافغانستان د ښکیلتیا خطر رامنځته کوي. په زهدان کې دطالبانو ددفتر د پرانیستنې دادعا په پلمه دکرزي رژیم ته پیغام ورکول کېږي چې ایران يې د نسکورولو هوډ لري، هغه څه چې، د تهران په ضد د بالقوه دلیل په توګه دکرزي ملاتړ جذبوي. امریکا د افغانستان خاورې ته اړتیا لري چې د ایران په ضد يې وکاروي او ديته د شرایطو د برابرولو لپاره باید په دې هیواد کې د ایران د لاسوهنو په اړه اسناد چمتو شي، دغه اسناد ددې لپاره ضروري دي چې دافغاني ذهنیت چمتو کولو ته پکاریږي. 

دې حالاتو ته په ځواب کې تهران مجبور شو چې په افغانستان کې د کرزي د رژیم له بنسټیزوغړو(شمال ټلوالې) سره خپل ژور اړیکي په ډاګه کړي. ایران په دې بریالی شو چې د بلخ والي عطا محمد نور قانع کړي چې د مزار شریف د ابومسلم خراساني واټ د هغو ایراني ډيبلوماټانو په نامه کړی چې  پر مزار د طالبانو د بري پر مهال وژل شوي وو. د واټ نوم اړول ساده خبره نه ده، له دې لارې دایراني پروپاګنډ لپاره شرایط برابر کړی شول چې په افغانستان کې د تهران د ژور اغیز ښودنه وکړي. ددې کار لپاره پرهغو دولتي تګلارو پښه ایښودل شوې چې د امریکا په خوښه چمتو شوي دي. همدا خبره وه چې، دې پرمختګ په ارګ کې د ایران ضد کړۍ له حیرانتیا سره مخامخ کړې او دولسي جرګې یو شمیر غړو بې له ځنډه د بلخ چارواکي پر ملي خیانت تورن کړل. له دې سره جوخت، دوه ورځې روسته په کابل کې امنیتي ادارو ادعا وکړه چې ایراني وګړی يې د نیمروز د خونړي برید په تور نیولي دي. د تهران په وړاندې دې معکوس خوزښت وښوده چې د کرزي په رژیم کې د اختلافاتو کچه کوم برید ته رسیدلې ده. 

هغه مهال چې د امنیتي ادارو په خبره''ایراني وګړو'' په نیمروز کې برید ته ځان جوړاوو د بلخ والي د ابومسلم خراساني واټ د وژل شوو ایراني ډیپلوماټانو په نامه کړ، دوه معکوس او غیري عادي اقدامات چې زښت ډیر د پام وړ دي. دبلخ د والي دا ګام نه یوازې د کرزي د کنټرول پولې محدودې کړې، بلکې هغو امریکايي پلانونو ته يې ګواښ وکړ چې په کابل کې د تهران په ضد نیول کیږي.  د ایران پخلاف امریکايي او اسرایلي ارادو ته په پام سره د داسې یو بي ربطه ګام پورته کول د عطامحمد نور او د کرزي په رژیم کې دهغه د ګوندي ملګرو سیاسي راتلونکی له خطر سره مخامخ کولای شي. 

عطامحمد ګومان کوي چې په کلیوالو سیمو کې د طالبانو د پراخ شته والي او ډیریدونکي کنټرول له کبله دده دغه ډول ګواښونه به امریکايي چارواکي مجبور کړي چې ده ته د لازیاتو سیاسي حقونو ژمنې ورکړي، له دې مخکې هم د ورته هڅو له لارې نوموړي امتیازونه ترلاسه کړي دي.د بلخ والي ته د کرزي د رژیم کمزورتیاوې ښې مالومي دي، په تیرو وختونو کې يې دغه تشه دیوعادي ګواښ په کولو سره دسیاسي او اقتصادي امتیازونو لپاره کارولې ده. په 2009 کال کې د انتخاباتو پر مهال د برحاله والي په توګه عطا محمد نور د کرزي په ضد کمپاین وکړ چې قانوني سرغړونه ده، له دې سره يې جوخت،  دوخت د کورنیو چارو پر وزیر تور ولګاوو چې په شمال کې دده مخالفینو ته وسلې ویشي. له انتخاباتو روسته ښاغلی نور په دې بریالی شوچې کرزي ته خپله وفاداري له سره تازه کړي او د پخوا په پرتله ډير امتیازونه واخلي. خو داځل حالات یو څه توپیر لري،  د ښاغلي نور دا نوی ګام یوازې د کرزي د تګلارو پخلاف نه دی، بلکې، امریکايي قومندان جان ایلن ته د سپارل شوو مسولیتونو پخلاف دی. 

د خاص ارزګان دقتل عام اېتولوژي

د خاص ارزګان دقتل عام اېتولوژي

حنان حبیبزی

دوه اونۍ وړاندې، په خاص ارزګان کې، شاوخوا 16 تنه عام وګړي د ځانګړو پولیسو(اربکیو) یو قومندان 'شجاعي' په زوره له کورونو وویستل، لاسونه يې پرې وتړل، یو داسې ځای ته يې بوتلل چې هلته د ځانګړو پولیسو کنټرول دی، او بیايي خپلو 30 تنو وسله والو ته امر وکړ چې دغه ولسي خلک په برچو(پوځي چړو) ووهي،  د برچو د ګذارونو له کبله چې لاس تړلي ولسي خلک له پښو ولویدل بیايي سرونه پر کاڼو ور وټوکل. سبا چې ځای خلکو دخپلو خپلوانو ډله ییزمړي په یوه څیرمه کنده کې وموندل د وحشت نښې يې په مخونو له ورایه څرګندې وې.  

 ولسي خلک د پیښې په غبرګون کې د ولایت د ودانۍ په وړاندې ورټول شول، او دقربانیانو له منځه يې د 9 تنو مړي له ځان سره د احتجاج په توګه د ولایت مرکز ته وېوړل چې والي او اړوندو جنایي قواوو ته د شوي ظلم بیلګې وښيي. خو د ارزګان والي د ولسي خلکو دغه عدالت غوښتونکی ټینګار جدي ونه نیوه ، برعکس لاریون کونکو ته يې د ورته سزا ګواښونه وکړل. عیني شاهدانو په والي تور ولګاوو چې له قومندان 'شجاعي' سره د نشيي موادو په قاچاق کې لاس لري او نشي کولای چې خپل کاروباري شریک خوابدی کړي. 

امیر اخندزاده د ازرګان والي دی، د هلمند د پخواني والي شیرمحمد اخندزاده سکنی ورور دی. شیر محمد د کرزي د باوري سلاکارانو په ډله کې مخکښ سړی دی چې څوکاله وړاندې يې پرسر نژدې وو چې له برتانیا سره اړیکي خړکړي. کرزي ګومان کاوو چې د برتانیا د فشار له کبله اړ شوی چې شیرمحمد اخندزاده د ولایت له څوکۍ لیرې کړي. د 2010 کال د ډسمبر په میاشت کې، ویکي لیکس بیا ددې کړکیچ پټ جزیات افشا کړل، د برتانیا پخواني لومړي وزیر ګورډن براون کرزي ته وویل  '' شیرمحمد اخندزاده د منلو وړ الټرنیټیو نه دی او د نشيي توکو په قاچاق کې يې دهغه ښکلیتیا او فساد ددلیل په توګه وریاد کړ''. اوس، د ارزګان خلکو ادعا کړې چې د شیرمحمد اخندزاده کاروبار دهغه ورورمخته وړي، او په ارزګان کې د ولایتي اغیز په کارولو سره د نشيي توکو په قاچاق او اداري فساد کې ښکیل دی. 

دا ګړۍ چې، ددغو وژل شوو خلکو پاتې شوني په ویر کې ډوب دي، بوږنونکې خبره داده چې نړیوال او کورنۍ ادارې قاتل ته سزا په اړه ځانونه  ناګاره اچوي . یا خو، څوک جرت نشي کولای چې د قربانیانو له پاتې شونو سره همدردي وښيي، ځکه چې، قاتل د رژیم د لوړې کچې ملاتړ لري. دا حالت ښيي چې نړیواله ټولنه خپلو هغو ژمنو په عملي کولو کې پاتې راغلې چې د ملکي خلکو دخوندیتوب په اړه يې کړې دي. له دې کبله خو، ولایتي ادارې قربانیانو ته ګواښنه کړې چې '' له شکایت لاس واخلي او چوپه خوله کیښني، کنه نو، لسګونو نور کلیوال به يې له ورته برخلیک سره مخامخ شي''.  

دولسي خلکو دغه ډله ییزه وژنه ټېک په داسې وخت کې وشوه چې د90 کلونو د بشري جنایتونو دڅیړنې لپاره په کابل کې یو لړ بحثونه پیل شوي دي. خو د'شجاعي' په نامه د پولیسو هغه قومندان چې دا جنایت يې ترسره کړی دی بل ځای نه، په دولتي قلمروکې خوندي توب لري. وحشتناکه خبره دغه ده چې دولتي امکاناتو، دولتي زور، دولتي دریځ، دولتي وسلو، دولتي وسیلو او تجهیزاتو قاتل ته د جنایت د ترسره کولو جرت او چانس ورکړی. ددې لپاره خو، د ارزګان ولایت د خلکو د احتجاج سره سره 'شجاعي' نومی لاهم خپله دولتي دنده پرمخ بیايي. دا پیښه یو څرګند ثبوت دی چې جنایتکاران نه یوازې له خپلو کړنو نه دي اوښتي، بلکې، ددولتي امکاناتو په کارولو سره د نړیوالې ټولنې ترحمایت او چتر لاندې خپلو بوږنونکو کړو وړ ته ادامه  ورکوي. 

'شجاعي' چې د غزني د مالیستان د سیمې اوسیدونکی دی، د وحدت ګوند ( دخلیلي-  محقیق د ډلې) یومخکښ قومندان دی. په 2002 کال کې نوموړي د خلیلي د نفوذ په کارولو سره په پولیسو کې دنده پیدا کړه، یو څو وخته يې کندهار کې له امریکايي ځواکونو سره تیر کړل، بیا بهرنیو ځواکونو ارزګان ته ولیږه. کله چې په ارزګان کې اسټرالیايي ځواکونه ځای په ځای شول 'شجاعي' له اسټرالویانو سره پاتې شو، او د اربکیو په نامه ددولتي ملیشو په چوکاټ کې يې د اسټرالوي ځواکونو ملاتړ خپل کړ. د ارزګان امنیه قومندان نیویارک ټایمز ته وویل چې له دې وړاندې هم 'شجاعي' په بله پیښه کې، د17 تنو ملکي خلکو په قتل عام کې برخه درلوده. 

څرګنده ده چې هزاره توکمی 'شجاعي' د عقیدې له پلوه شیعه دی، او ددې جنایت په ترسره کولو سره يې د سني پښتنو په وړاندې خپله کرکه زبات کړه. د ارزګان امنیه قومندان مطیع الله امریکايي رسنیو ته وویل چې''دغه ډله ییزه وژنه د قومي تربګنۍ پر بنست شوې چې ښايي غچ اخیستنه ترشا ولري''. د خاص ارزګان یو اوسیدونکي چې نه يې غوښتل په دې لیکنه کې يې نوم یاد شي، وویل، '' د جولای د میاشتې په روستیو کې طالبانو د خاص ارزګان په سیمه کې یو بس ودراوو او څلور تنه ځانګړي پولیس چې هزاره توکمي وو ترې ښکته کړل او له ځان سره يې بوتلل. څو ورځې روسته يې دوه تنه د خپلو مالوماتو پربنسټ خوشې کړل او دوه نور يې له بهرنیو ځواکونو سره د مرستې په تور ووژل. کله چې 'شجاعي' له دې وژنې خبرشو، مخامخ ورغی اوغچ يې له سیمه ییزو پښتنو واخیست چې ټول ملکي وګړي وو، ددې لپاره چې طالبان پښتانه دي، نو،  د دوه تنو وژل شوو هزاره توکمو پولیسو په غچ کې يې 16 تنه پښتانه قتل عام کړل''، هغه خبره چې د ارزګان امنیې قومندان مطیع الله پخپلو لومړنیو څرګندونو کې تاید کړې ده.  

د غچ اخیستنې دغه بڼه هغه تاوتریخوالی ته ورته ده چې د 2001 کال د نومبرپه میاشت کې د طالبانو دحکومت له ماتې روسته د افغانستان په شمالي ولایتونو کې د پښتنو په ضد پیل شو. په 2002 کال کې د بشري حقونو د نیویارک میشتې ټولنې هیومین رایټس واچ څیړنو وښوده چې دغه پښتون ضد تاوتریخوالی دشمال ټلوالې له خوا پلان کیده. ډيری قربانیانو د مرکو په ترڅ کې ویلي وو چې برید کونکو په ډاګه ورته ویل چې '' ځکه يې د تاوتریخوالي هدف ګرځولي چې پښتانه دي ''. 

11 کاله روسته په ارزګان کې ترسره شوی ورته جنایت ددې ښودنه کوي چې جنګسالاران او دولتي واکمن پخپلو تیرو کړنو پښیمانه نه دي او خپل حکومتي دریځ د دغسې بوږنونکو کړنو د دوام لپاره کاروي. نړیواله ټولنه چې له دې هرڅه خبره ده، ددې لپاره غوږ نه ږروي چې له بدنامۍ سره مخامخ کېږي. ان د متحدو ایالاتو ځینې چارواکو پر کرزي غږ کړی چې هغه راپور خپور نه کړي چې ویل کېږي د بشري سرغړونو په اړه چمتو شوی دی، کرزی هم د راپور خپورولو ته لیواله نه دی خو بل ډول ترې ګټه پورته کول غواړي. هغه دا چې جنګسالاران لکه، دوستم، عطامحمد، قسیم فهیم او نور په سیاسي توګه 'بلیک میل' کړي، ''که زما واکمنۍ ته غاړه نه ږدئ نو محکمې ته مو معرفي کولای شم''، په داسې حال کې چې د ارزګان د ټولوژنې/توکم وژنې په څير جدي جنایتونه د کرزي په سر قوماندانۍ کېږي.